11/07/2024 14:00
Frans kaartspel: merkwaardigheden, herkomst en nog veel meer
Er wordt vaak gedacht dat klassieke videogames hun oorsprong vinden in de moderne tijd. Maar dit is niet het geval met speelkaarten, omdat deze al bestonden in de tijd van de monarchie. Het Franse kaartspel werd bijvoorbeeld gebruikt door de hogere kringen, maar tegelijkertijd ook gebruikt door het gewone volk.
De geschiedenis leert ons dat het Franse kaartspel zijn oorsprong zou vinden rond 1480. In deze periode bestond het kaartspel al uit de bekende "kleuren", hoewel er discussie is over de exacte herkomst van dit principe.
Om meer duidelijkheid te verschaffen, heeft de president van de International Playing Card Society (IPCS) diverse theorieën en onderzoeken van specialisten en historici over de begindagen van het kaartspel bestudeerd. Deze analyse leidde tot de conclusie dat er wellicht een logische verklaring is voor de evolutie van kaartspellen van oost naar west.
Hoewel er nog geen definitieve hypothese is over de oorsprong van het Franse kaartspel, is er wel een interessante link met China.
Deze interpretatie is gebaseerd op de ontdekking van boekrollen uit de Tang-dynastie (618-907 na Christus) in China. In deze boekrollen werd een spel beschreven genaamd "Papieren vouwspel", dat opvallend veel overeenkomsten vertoont met domino.
Het is echter belangrijk om te benadrukken dat er op dit moment geen concrete bewijzen zijn die aantonen dat het "Papieren vouwspel" daadwerkelijk de directe voorouder van domino is. Ddakji is bijvoorbeeld een traditioneel Zuid-Koreaans spel dat wordt gespeeld met gevouwen papier vellen.
Aan de andere kant wordt er ook beweerd dat nomaden waarzeggerskaarten meebrachten uit India, en dat deze doorheen de jaren geëvolueerd zijn en zijn voortgekomen uit de speelkaarten die we tegenwoordig kennen.
Maar ongeacht het concept dat geavanceerde beschavingen verantwoordelijk waren voor het begin van dit kaartspel, is het ook zo dat er is onderzocht of deze identieke kaarten in 1370 vanuit Egypte in Europa arriveerden, en zeven jaar later in Frankrijk opdoken. Hier kreeg het spel een unieke twist: het Franse “kleuren” werden toegevoegd. Dit zou kunnen betekenen dat de Fransen de kaarten aanpaste of een eigen variant creëerden op basis van het Egyptische ontwerp.
Daarom verwijst dit allemaal naar primitieve varianten van wat moderne speelkaarten zijn, maar dit betekent niet dat ze niet langer in aanmerking worden genomen als de belangrijkste basis van moderne speelkaarten.
Hoe dan ook, of het nu uit het Oosten of uit Europa komt, het begin van de Franse speelkaarten blijft onderwerp van discussie. Dit is echter geen belemmering geweest om ze voor andere doeleinden te gebruiken, zoals entertainment en plezier.
Wat zijn Franse speelkaarten?
Franse speelkaarten, oorspronkelijk “Jeu de Cartes” genoemd, zijn kaarten die de Franse kleuren klaveren, ruiten, harten en schoppen gebruiken.
Ze zijn te herkennen aan de drie figuren die in het kaartspel verschijnen, namelijk de boer die in het Frans Pillo of Valet genoemd wordt, de dame of koningin genaamd La Dame en de koning die Le Roi wordt genoemd.
Binnen de wereld van kaarten vinden we een fascinerende diversiteit. Afhankelijk van de regio, cultuur of spel, bestaan er talloze varianten met hun eigen unieke kenmerken en spelregels.
Deze variaties kunnen sterk uiteenlopen in grootte. Van compacte pakjes met 32 kaarten tot uitgebreide sets met wel 100 kaarten, er is voor ieder wat wils.
Het is echter belangrijk om te benadrukken dat het standaard kaartspel, zoals we dat in veel populaire spellen tegenkomen, uit 52 kaarten bestaat. Dit klassieke deck vormt de basis voor talloze varianten en dient als referentiepunt voor vele spelers.
Wat is de volgorde van de Franse speelkaarten?
De geavanceerde volgorde van de moderne Franse kaarten is geïnspireerd op de ontwerpen van het Engelse kaartspel, dat op zijn beurt gebaseerd was op modellen die in Noord-Frankrijk werden gebruikt, met name in Rouen.
Het Franse kaartendeck heeft een vaste volgorde:
Azen: Elk van de vier kleuren (harten, schoppen, ruiten en klaveren) heeft een aas.
Koning (Roi): De hoogste kaart in elke kleur is de koning.
Koningin (Dame): De op één na hoogste kaart in elke kleur is de koningin.
Boer (Valet): De derde hoogste kaart in elke kleur is de boer.
Cijferkaarten: De rest van de kaarten in elke kleur zijn genummerd van 2 tot en met 10.
De volgorde van de kaarten binnen elke kleur is dus:
Aas > Koning > Koningin > Boer > 10 > 9 > 8 > 7 > 6 > 5 > 4 > 3 > 2
Wat is het verschil tussen het Franse en Engelse kaartspel?
Nu we net het Franse kaartspel hebben uitgelegd, is het een perfect moment om de belangrijkste verschillen met het Engelse kaartspel te bespreken. Zo kunnen we meteen de nuances opmerken en onze kennis van beide varianten verdiepen.
Hoewel het Engelse kaartspel sterk geïnspireerd is door de figuren van het Franse kaartspel is het design ervan volkomen verschillend. Engelse speelkaarten hebben een minder ingewikkeld, minimalistisch design, dat iets meer aandacht trekt en daardoor minder ingewikkeld is om te bestuderen of te onthouden. Dit betekent niet dat de belangrijkste functie in hun esthetiek (elegantie) niet aanwezig is, aangezien je toch de informatie kunt respecteren die ze onderscheidt van een alledaagse pak kaarten.
Een ander verschil is dat ze zijn genummerd tot tien, de K die de koning vertegenwoordigt, de Q die de koningin vertegenwoordigt en de J die de boer vertegenwoordigt. De Aas is de beste kaart, maar deze varieert in waarde, afhankelijk van het soort spel dat wordt gespeeld.
Interessante informatie
Het design is exclusief gemaakt voor de hogere klasse: het is vooral om deze reden dat de illustratie verwijst naar elegantie.
Oorspronkelijk volgden ze geen kleurenpatroon: De symbolen op de kaarten waren zwart en rood, maar het was in 1480 (hun creatie) toen de Fransen voor het eerst een kleurenpatroon gebruikten.
Volgens de Fransen zijn de symbolen op speelkaarten in heel Europa identiek: Dat komt omdat het design vereenvoudigde waardoor het gemakkelijker werd om de symbolen te onthouden en de kaarten te lezen.
De koningen op de kaarten worden vertegenwoordigd door koningen uit de oudheid: Bijvoorbeeld, de hartenkoning vertegenwoordigt Karel de Grote. De ruiten-koning vertegenwoordigt Augustus. De klaveren-koning is ter ere van Alexander van Macedonië. En de schoppen-koning is voor Koning David. De hartenkoning is ook de zelfmoordkoning: Hij wordt op de kaarten zonder snor en met een zwaard op zijn hoofd afgebeeld, met als doel de koning zelf te symboliseren.
Franse speelkaarten werden gebruikt door soldaten in de Tweede Wereldoorlog: deze werden voornamelijk verzonden naar Amerikaanse soldaten die in de loop van de Tweede Wereldoorlog in Duitse kampen waren gestationeerd, maar ze verborgen een geheim, namelijk elke kaart bevatte delen van een kaart die samen “de weg naar de vrijheid” vormden.
